Ooit ging Blue Monday over zeep en alcohol. Op maandag was het wasdag, dus stonden de huizen blauw van de dampen. Voor losse arbeiders in de industrie was het de dag ná de zondag dat hun loon goeddeels was opgezopen. Niet alleen de derde maandag van januari was een blauwe maandag, maar elke week opnieuw.
Ook nu we gewend zijn aan de zegeningen van de wasmachine en het arbeidscontract, blijven we te wensen overhouden. Blue Monday, in 2005 opnieuw uitgevonden door een Brits reisbureau, speelt daar razendslim op in. We worden verleid een vakantie te boeken om te ontsnappen aan een bestaan dat nooit helemaal tevreden stemt. We boenen onze handen niet meer stuk op het wasbord, maar breken ons hoofd over werklast en arbeidsconflicten.
‘Onze werkomgeving is ziekmakend’, stelde psychiater Paul Verhaeghe in een interview in FD Persoonlijk deze zaterdag. Eenzelfde boodschap heeft het rapport ‘Het Betere Werk’, van de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid. Kwaliteit van werk is de nieuwe maatschappelijke opdracht, zegt het rapport.
Ik las het vol herkenning en verbazing tegelijk. Hoe kan het dat we, alle Arboregelingen, persoonlijkheidstesten en verandertrajecten ten spijt, steeds minder goed lijken te gedijen op de werkvloer? Het rapport wijt het aan flexibilisering, toenemende werkdruk en digitalisering.

Die analyse ligt voor de hand. Belangrijker is wie de commissie daarvoor verantwoordelijk acht: de werkgevers.
Het is de vinger op de zere plek. Met de industriële revolutie kwamen ook gezondheidscommissies die betere arbeidsomstandigheden bepleitten en fabrikanten maanden om kinderarbeid uit te bannen, uren in te perken en door te betalen bij ziekte. Maar sinds sociale zekerheid een overheidstaak is geworden, lijkt het alsof werkgevers achteroverleunen.
Terwijl juist zij het verschil moeten maken. Flexibilisering en toenemende werkdruk vragen niet om het dragen van een valhelm, maar om zachte waarden als eerlijkheid, openheid en – excusez-le-mot – kwetsbaarheid. Dan kom je niet weg met de zoveelste reorganisatie of verandermanager die de neuzen dezelfde kant op moet krijgen.
Want het ingewikkelde is dat een goede, veilige werkomgeving voor de ene werknemer volledige vrijheid betekent, en voor de ander juist zorgvuldig opgestelde richtlijnen. Daarom beste werkgever, maan ik u op deze Blue Monday het WRR-rapport te lezen en te doen wat de besten onder de fabrieksdirecteuren deden: ga zelf een lange dag de werkvloer op. Want alleen als u de stressvolle alledaagsheid van uw eigen werkvloer kent, kunt u maatregelen nemen die ook beter te maken.