We zijn net op tijd gaan samenwonen, verzuchten we regelmatig tegen elkaar. Je zou in de lockdown maar moeten verhuizen of een huurbaas hebben die niets aan de vochtplekken in je werkkamer wil doen. Een goede woning is een tal van zorgen minder.
Bij het verschonen van de caviakooi legde ik twee oude kranten naast elkaar: een reportage over gentrificering in Amsterdam-Noord en een artikel over ‘spookdorp’ Klaaswaal. Het toeval van de krantenbak liet zien hoe de problemen op de woningmarkt een gemene deler hebben: dat we woningen als koopwaar op een markt zijn gaan beschouwen.
In Amsterdam-Noord botst de sociale woningbouw van weleer op dure koopwoningen. De reportage toont kwetsbare mensen die nu nog een betaalbare huurwoning hebben, maar zich niet meer thuis voelen in de wijk waar ze al hun hele leven wonen. Volgens de gemeente kunnen zij zich optrekken aan de nieuwelingen. Maar zo werkt het niet, blijkt telkens weer uit onderzoek en zeggen ook de bewoners zelf: de drempel van het hipstercafé is te hoog.
En dan Klaaswaal: met mijn beperkte grootstedelijke blik verbaasde me het dat het mooie maar afgelegen dorp recht onder Rotterdam zo gewild is. Jongeren blijven er graag wonen maar kunnen dat niet: door vergrijzing zit de markt op slot.

Ze vertrekken naar Oud-Beijerland en doen daar hun boodschappen, terwijl winkels in Klaaswaal sluiten en het verenigingsleven leegbloedt.
Dat is marktwerking, verzucht u wellicht, maar dat is geen verklaring meer nu de woningmarkt een beursvloer is geworden. Vastgoed is nog een van de zeldzame financiële producten waar rendement op zit. Dat beïnvloedt niet alleen de huizenprijzen, maar ook onze taal en ons denken. Je koopt geen huis, je investeert in stenen. Dat de nieuwe dakkapel extra ruimte geeft is fijn, maar tegen je vrienden heb je het vooral over de papieren waardestijging.
En de regulering die er is, is contraproductief: de verhuurdersheffing traineert de bouw van nieuwe huurwoningen, en de hypotheekrenteaftrek komt de mensen ten goede die het vaak niet nodig hebben. In Klaaswaal wachten gemeente en projectontwikkelaars ondertussen af wie van hen het eerste in actie komt.
Van dat geweifel moeten we af, want wonen is verdorie een grondrecht. Artikel 22 van de Grondwet noemt het bevorderen van de woongelegenheid in één adem met volksgezondheid. Dat Volkshuisvesting terug moet komen in Den Haag is vaker gezegd, maar wat mij betreft brengen we haar – in lijn met de grondwet – onder bij het ministerie van Volksgezondheid. Gevestigd in, hoe toepasselijk, kantoorgebouw de Resident.